Jak dobrać finy do deski surfingowej, czyli poradnik po zagmatwanym świecie finów FCS i Futures.

Prawdopodobnie większość osób nie zdaje sobie sprawy z tego jak ważnym elementem deski surfingowej są finy. Ich dobór może mieć znaczący wpływ na wrażenia, jakie będą nam towarzyszyć podczas surfowania.

Finy to temat bardzo rozległy jednak w tym artykule spróbuję wam przybliżyć: rodzaje, typy, marki, budowę oraz przede wszystkim, czym się kierować podczas zakupu nowego zestawu finów.

Finy Wymienne (wyjmowane) lub finy zalaminowane na stałe (Glassed-In)

W tych dwóch przypadkach sama nazwa oddaje charakterystykę finów. Finy „Glassed-in” są zalaminowane w desce na etapie powstawania i nie ma możliwości ich wymiany. Finy wymienne można odłączyć i zamienić w każdym momencie dzięki obecności skrzynek na finy.

Finy „Glassed-in” są już zdecydowanie rzadziej używane w dzisiejszych czasach ze względu na większą podatność na uszkodzenia, mniejszą wszechstronność oraz większe problemy z naprawą.

W większości nowych desek znajdziemy skrzynki na finy FCS i FCSII lub Futures. Są to skrzynki najlepszych producentów gwarantujące kompatybilność z olbrzymią ilością finów wymiennych. Skrzynki FCS pasują do finów FCS, a skrzynki Futures pasują do finów Futures. Takie rozwiązanie daje nam idealna możliwość dopasowania lub zmienienia finów w zależności od panujących warunków.

Uwaga: Staraj się dbać o swoje skrzynki na finy nie używając zbyt dużo siły we wkładanie lub wyciąganie finów. Staraj się nie dokręcać zbyt mocno śrub. Uszkodzenie skrzynki może cię przyprawić o nie lada problem z późniejszą naprawą deski.

Typy skrzynek i ich kompatybilność

W przypadku długich desek (longboardów) większość skrzynek jest ze sobą kompatybilna i wymiana finów między deskami nie powinna stanowić żadnego problemu. We wszystkich innych deskach znajdziemy prawdopodobnie skrzynki FCSI, FCSII lub Futures.

Skrzynki FCSI i FCSII

System FCS został opracowany w 1990 roku i po dziś dzień jest zdecydowanie najczęściej używany zarówno przez amatorskich surferów, jak i tych profesjonalnych. Technologia FCSII jest nowszą wersją FCSI tak więc w większości nowych desek znajdziecie właśnie takie skrzynki. Zarówno FCSI, jak i FCSII są to skrzynki z podwójną zakładką, co oznacza, że fin posiada wypustki w dwóch różnych miejscach, które później trafiają w odpowiednie otwory w skrzynce i zostają przykręcone śrubą w celu utrzymania się. Finy w technologii FCSI za pomocą specjalnych przejściówek możemy bez problemu zamontować w skrzynki FCSII.

W przypadku nowej technologii skrzynek i finów FCSII nie ma konieczności przykręcania finów do boxów, ponieważ finy pasują na zatrzask i powinny się dobrze trzymać bez dodatkowych śrubek. Rozwiązanie takie ma sporo zalet: możemy zawsze i wszędzie bez problemu wymontować i zamontować finy, nawet jeśli zapomnimy kluczyka. Dodatkowo np. w przypadku uderzenia finem o rafę lub kamień istnieje szansa, że jedynie zgubimy fina bez dodatkowego uszkodzenia skrzynki. Istnieją również minusy stosowania mocowania bez śrub. W przypadku naszych szybkich bałtyckich beachbreaków, podczas gdy woda robi się bardzo płytka istnieje możliwość zgubienia fina hacząc nim o piasek.

Skrzynki Futures

Drugim najpopularniejszym systemem skrzynek są skrzynki Futures. W tym przypadku mamy w skrzynce jedną długą zakładkę do włożenia fina. Kontakt fina ze skrzynką na całej długości gwarantuję większą powierzchnię styku, a zarazem lepsze dopasowanie. W przypadku tych skrzynek konieczne jest użycie śrub.

Wybór Finów Surfingowych

Kiedy ustalimy rodzaj skrzynek, jakie znajdują się w naszej desce, możemy zawęzić wybór do finów kompatybilnych z naszą deską. Rodzajów i wariacji finów są setki, jednak spokojnie po przeczytaniu tego tekstu wszystko powinno być już w miarę jasne. Pierwszym krokiem do wyboru idealnych finów będzie ustalenie naszej masy ciała oraz ilości skrzynek na finy w naszej desce.

Rozmiar Finów Surfingowych

Podobnie jak w przypadku desek surfingowych, rozmiar finów jest zależny od wagi surfera. Typowe rozmiary zaczynają się od XS, a kończą na L czy nawet XL. Odnajdując swoją wagę w tabeli danego producenta, możemy na starcie wyeliminować 75% dostępnych finów.

W przypadku gdy nasza waga mieści się na granicy dwóch rozmiarów, powinniśmy się zastanowić, do jakich warunków wykorzystamy daną deskę i finy. Jeśli jesteśmy pomiędzy rozmiarem M, a L do deski na duże fale powinniśmy wybrać finy L, a do deski na mniejsze fale finy w rozmiarze M. Tak samo w przypadku deski o węższej rufie bardziej będą pasowały mniejsze finy z dwóch rozmiarów, ponieważ takie deski są zwykle wykorzystywane do surfowania z większą prędkości z kolei przy deskach o szerokiej rufie powinniśmy wybrać z finy o większym rozmiarze.

Konfiguracja finów

Teraz bardzo ważna sprawa techniczna!

Kiedy ustalimy już rozmiar finów do deski surfingowej, który nas interesuje następnym krokiem jest zrozumienie konfiguracji finów. Patrząc na podstawę deski w pobliżu rufy, znajdziemy skrzynki na finy. Zwykle jest to od 1 do 5 skrzynek. Najbardziej popularne ustawienia to single fin, thruster oraz quad. Jeżeli twoja deska ma 5 skrzynek można dokonać wyboru pomiędzy thruster, a quad w zależności od stylu pływania.

Single fin

Pojedyncze finy są najczęściej spotykane w longboardach. Konfiguracja stosowana w pierwszych deskach surfingowych jest uważana przez niektórych za przestarzałą. Inni ją docenią, ponieważ zapewnia zupełnie inne wrażenia podczas surfowania. Pojedyncze finy są zwykle długie i szerokie, dzięki czemu ich rozmiar jest wystarczający, aby samodzielnie kontrolować deskę.

Zalety: Wysoka prędkość, ze względu na mniejszy opór spowodowany mniejszą ilością finów. Świetnie się nadają do płynnych powolnych zakrętów i spokojnego surfowania.

Wady: Trudno wykonać szybkie, ostre manewry. Może wydawać się mało stabilne, jeśli nie jesteś przyzwyczajony do takiego ustawienia.

Idealne warunki: Małe – średnie fale i średnie – duże fale o małej mocy

Twin Fin

Bliźniacze finy stały się popularne pod koniec lat 70 i na początku lat 80. Swoją popularność zawdzięczają Markowi Richardsowi, który zdobył 4 Mistrzostwa Świata na deskach Fish z podwójnym finem. Za sprawą sukcesu Richardsa ludzie odkryli, że takie ustawienie finów zapewnia dodatkową zwrotność i prędkość w stosunku do pojedynczego fina.

Zalety: Bardziej stabilny niż Single Fin. Gwarantuję duża zwrotność i prędkość.

Wady: Może sprawiać wrażenie „luźnego” i utrudniać wykonywanie bottom turnów na większych falach ze względu na ślizganie się ogona.

Idealne warunki: Małe do średnich fal

Thruster / Tri Fin

Jest to zdecydowanie najczęściej używana konfiguracja, którą możemy znaleźć w deskach o każdym kształcie i rozmiarze. Doskonale się sprawdza zarówno u początkujących, jak i zaawansowanych surferów. Dodatkowy fin umieszczony pośrodku z tyłu ogona zapewnia większą stabilność i zwrotność. Konfiguracja typu thruster odegrała ogromną rolę w ewolucji surfowania, umożliwiając wykonanie wielu radykalnych manewrów.

Zalety: Bardzo duża manewrowość i stabilność, świetne ustawienie do wykonywania skomplikowanych manewrów.

Wady: Trzeci tylny fin powoduje większy opór na rufie deski co skutkuje mniejszą prędkością.

Idealne warunki: Świetnie sprawdzają się od małych/średnich do dużych fal. Zapewniają dobrą przyczepność na mocnych, stromych falach i w tubach.

Quad Fin

Ustawienie czterech finów zachowuję się trochę jak połączenie Twin Finów z Thrusterami. Quad finy świetnie spisują się na mniejszych falach, szczególnie jeśli tylne finy są ustawione bliżej krawędzi deski. Pomaga to surferom generować prędkość, nawet na słabych falach i pomaga w wykonywaniu szybkich zwrotów. Działa to trochę jak w przypadku Twin fina, ale z dodatkową kontrolą.

Surferzy korzystają też z quadów na dużych stromych falach (tylne finy umieszczone dalej na desce) aby zapewnić dodatkową przyczepność na stromej ścianie. Zaawansowani surferzy doceniają prędkości wynikającą z braku środkowego fina oraz dodatkową stabilności dzięki dwóm finom w pobliżu krawędzi.

Zalety: Szybsze niż thruster, są również bardzo zwrotne i dobrze trzymają na stromych falach i w tubach.

Wady: Podobnie jak w twin finie rufa może trochę myszkować.

Idealne warunki: Sprawdzą się w większości warunków. Najlepiej przy czystych i mocnych falach.

System z 5 skrzynkami

Coraz bardziej popularne w nowych deskach są systemy zawierające 5 skrzynek. Nie są one zaprojektowane w celu używaniu wszystkich pięciu boxów jednocześnie, jednak dają sporą elastyczność. W desce z takim ustawieniem możemy zamontować jednakowo finy w wersji Thruster, Quad, czy nawet twin fina.

Budowa finów

Wszystkie zakrzywienia, odchylenia, twardość czy długość finów są to bardzo ważne wartości, które powinny zostać uwzględnione podczas wyboru finów do deski surfingowej.

Rozmiar Finów (area/size)

W tym przypadku zasada jest dosyć prosta. Im większa całkowita powierzchnia fina, tym bardziej stabilna będzie deska i tym samym nasza kontrola. Większe finy idealnie sprawdzają się podczas surfowania na większych falach. Z drugiej strony finy o mniejszej powierzchni bardziej wybaczają błędy oraz dają wrażenie luźniejszej deski. W przypadku dużych fal tracimy niestety wtedy stabilność.

Wysokość finów (height/dept)

Jest to pomiar od podstawy fina do najwyższego punktu. Wyższy fin będzie zapewniał lepsze trzymanie i stabilność deski z kolei krótsze finy nie mają tak dużej stabilności co ułatwia zaawansowanym surferom zarzucanie ogonem deski i wykonywanie bardziej dynamicznych manewrów.

Podstawa/długość fina (base/lenght)

Część fina, która jest faktycznie przymocowana do deski, nazywana jest podstawą fina. Dłuższa podstawa tworzy trajektorie przepływu wody, co zapewnia większą prędkość. Jeśli planujemy wykonywać ostrzejsze zakręty krótkie finy się lepiej sprawdzą.

Twardość finów (flex)

Z reguły sztywniejsze finy działają dobrze na wszystkich poziomach umiejętności ponieważ są wyrozumiałe, stabilne i przewidywalne. Tworzą solidne podwaliny do progresu i jazdy na dużych lub szybkich falach. Miękkie i elastyczne finy świetnie nadają się do wykonywania szybkich, ostrych skrętów. Są one trudniejsze do kontrolowania w porównaniu ze sztywnymi finami. Należy pamiętać, że finy z wyższej półki mogą być zarówno miękkie, jak i sztywne – mają elastyczny kształt. Wiele finów ma teraz sztywniejszą podstawę, aby zapewnić większą stabilność z kolei końcówka jest bardziej miękka co ułatwia oderwanie deski podczas skręcania.

Odchylenie fina (cant)

Parametr ten określa jak bardzo odchylony jest fin w stosunku do podstawy deski i wyraża się go w stopniach. Przykładowo fin, który jest ustawiony pionowo w górę nie posiada żadnego odchylenia (90°) co spowoduje większą prędkość deski. Natomiast wszystkie wartości powyżej 90 stopni wpłyną na większą responsywność deski. Czyli w przypadku gdy surferowi zależy na większej zwrotności, szczególnie przy skrętach wybierze on finy o większym odchyleniu. Riderzy celujący w osiąganie większej prędkości na falach zdecydują się na finy bardziej pionowe.

Krzywizny fina (foil)

Wartość ta odnosi się do kształtu zewnętrznej i wewnętrznej powierzchni fina. Grubszej przy podstawie i najcieńszej przy czubku. Zakrzywienie fina bezpośrednio wpływa na to w jaki sposób woda przepływa po jego powierzchni i jak będzie zachowywała się nasza deska. Środkowy fin jest zawsze symetryczny i wypukły po obu stronach (nazywany 50:50) dla zapewnienia równomiernego przepływu wody i tym samym stabilności. Zewnętrzne finy są z reguły wypukłe po stronie zewnętrznej i płaskie lub lekko zakrzywione po stronie wewnętrznej. Płaska powierzchnia wewnętrzna gwarantuję równowagę pomiędzy kontrolą, szybkością i przyjemnością z pływania. Zakrzywiona lub wklęsłą powierzchnia wewnętrzna maksymalizuje siłę nośna przy zmniejszonym oporze co przekłada się na większą możliwość generowania prędkości.

Kąt nachylenia fina (sweep,rake)

Rake/sweep odnosi się do tego, jak bardzo czubek płetwy odchyla się do tyłu. Im większy kąt nachylenia fina tym dłuższe zakręty i mniejsza zwrotność. Z drugiej strony im bardziej wyprostowany fin (mniejszy kąt nachylenia) tym ciaśniejsze skręty i większa zwrotność. Finy do deski surfingowej z mniejszą wartością kąta nachylenia lepiej się sprawdzają w przypadku szybkich zakrętów, w których musisz dynamicznie zmieniać kierunek płynięcia np przy szybkich beach breakach. Większy Sweep doskonale się sprawdzi na dużych mocnych falach, które mają sporo miejsca do manewrów.

Podsumowanko

Podczas wyboru finów do deski surfingowej powinniśmy się kierować tym jaki jest nasz styl pływania i na jakich falach zamierzamy surfować. To pomoże nam określić wszystkie wyżej wymienione parametry oraz wybrać idealny zestaw finów. Warto też w miarę możliwości przetestować kilka rodzajów finów, żeby samodzielnie się przekonać, co nam najbardziej pasuje.